https://doi.org/10.15255/KUI.2003.008
Objavljen: Kem. Ind. 53 (9) (2004) 401–409
Referentni broj rada: KUI-08/2003
Tip rada: Pregledni rad
Preuzmi rad:  PDF

Imidazolijevi i kinuklidinijevi spojevi – mogući antidoti pri otrovanju organofosfornim spojevima

I. Primožič i S. Tomić Pisarović

Sažetak

Acetilkolinesteraza (acetilkolin-acetilhidrolaza, E.C. 3.1.1.7) enzim je kojeg inhibiraju neki organofosforni spojevi među koje spadaju i oni koji se koriste kao pesticidi te živčani bojni otrovi. Iako su biskvaterni piridinijevi oksimi dobro poznati kao antidoti, univerzalni antidot koji bi bio udovoljavajuće djelotvoran pri otrovanju organofosfornim spojevima još uvijek nije pronađen. U ovom preglednom članku opisane su sinteze i antidotska svojstva dviju klasa spojeva – imidazolijevih i kinuklidinijevih – obje sa mogućim višestrukim učinkom u kolinergičnom sustavu. N-alkilimidazolijevi aldoksimski derivati spojevi su koji pokazuju visoki afinitet za katalitičko mjesto enzima. Primarni antidotski učinak imidazolijevih oksima je reaktivacija fosforilirane AChE. Antidotska djelotvornost 3-supstituiranih kinuklidinijevih derivata rezultat je njihove interakcije s AChE, ali i s drugim receptorima u kolinergičnom sustavu (npr. supresija presinaptičke sinteze acetilkolina). Do sada je sintetizirano nekoliko serija biskvaternih imidazolio-piridinijevih, piridinio-kinuklidinijevih te imidazolio-kinuklidinijevih oksima kako bi se istražila svojstva spojeva koji sadrže u svojoj strukturi po dvije aktivne funkcije. Neki su se od tih derivata pokazali dobrim antidotima organofosfornih spojeva. Raspravljena su svojstva pripravljenih spojeva kao reverzibilnih i progresivnih inhibitora acetilkolinesteraze, acilirajućeg agensa kao i njihova sposobnost zaštite enzima od fosforiliranja te mogućnosti reaktiviranja AChE fosforilirane organofosfornim spojevima.

Ovo djelo je dano na korištenje pod licencom Creative Commons Imenovanje 4.0 međunarodna

Ključne riječi

acetilkolinesteraza, organofosforni inhibitori, imidazolijevi i kinuklidinijevi spojevi, zaštita enzima, reaktivacija oksimima