https://doi.org/10.15255/KUI.2006.032
Objavljen: Kem. Ind. 57 (9) (2008) 425–433
Referentni broj rada: KUI-32/2006
Tip rada: Stručni rad
Preuzmi rad:  PDF

Istraživanje sadržaja adsorbiranih plinova u ugljenim slojevima u Bosni i Hercegovini

S. Mičević i J. Sadadinović

Sažetak

Istraživanje plinonosnosti ugljenih slojeva sustavno se istražuje u Bosni i Hercegovini od 1980. godine do danas. Plin se u ugljenom sloju nalazi u slobodnom i adsorbiranom obliku, te kao otopljen u vodi. Metode istraživanja temelje se na neposrednoj metodi, prema kojoj se sadržaj plina određuje u nenarušenom ugljenom sloju. Količina adsorbiranog i slobodnog plina u ugljenom sloju direktno je proporcionalna tlaku plina. Zavisnost je hiperbolična. Količina slobodnog plina u jamskim uvjetima utvrđuje se mjerenjem indeksa desorpcije (Δp2). Vrijednost indeksa desorpcije za Srednjobosanski ugljeni bazen kreće se do 1471 Pa, a tlak slobodnog plina u tom bazenu iznosi do 3,75 MPa. Za ugljene Banovićkog i Krekanskog bazena indeks desorpcije ima negativnu vrijednost, što znači da ugljeni sloj sadrži neznatnu količinu slobodnog plina, dok je izdvajanje adsorbiranih plinova difuzno. Tlak slobodnog plina u tim bazenima je ispod 0,1 MPa. Adsorbirani plinovi na ugljenu vezani su fizičkom adsorpcijom po Langmuirovoj izotermi adsorpcije. Langmuirove veličine za jamske uvjete iznose: am od 0,826 do 9,52 m3 t–1 (čiste ugljene supstancije) i b od 6,65 • 10–3 do 0,247 MPa–1. Adsorbirani plin kod ugljena miocenske starosti sadrži metan i ugljikov dioksid. Kod ugljena pliocenske starosti u nemetanskim slojevima dominantan je sadržaj ugljikovog dioksida.

Ovo djelo je dano na korištenje pod licencom Creative Commons Imenovanje 4.0 međunarodna

Ključne riječi

metan, adsorpcija, metanonosnost, ugljen, degazacija